Szczegółowy program zajęć kompensacyjno-korekcyjnych dla uczniów edukacji wczesnoszkolnej
Percepcja słuchowa
Cele operacyjne i treści szczegółowe
Ćwiczenia fonacyjne
- Mówienie krótkich tekstów bardzo głośno, głośno, półszeptem, coraz ciszej aż do szeptu.
- Zabawy rozwijające wrażliwość słuchową, ortofoniczne, logopedyczne, oddechowe.
Ćwiczenia słuchu fonematycznego
- Nazywanie prezentowanych obrazków. Rozpoznawanie przedmiotów i czynności przedstawionych na ilustracjach.
- Wyróżnianie wyrazów w zdaniu, określanie liczby wyrazów w zdaniu (ile wyrazów – tyle razy klaszczemy, tyle ustawiamy klocków, rysujemy kółeczek).
- Powtarzanie i wymyślanie par słów z opozycją głoski dźwięcznej i bezdźwięcznej: bary-pary, biuro-pióro, bułka-półka.
- Segregowanie obrazków ze względu na właściwości głosek występujących w ich nazwach (np. głoski dźwięczne i bezdźwięczne).
- Różnicowanie słów podobnie brzmiących (opozycje fonematyczne), np. czapka – żabka, bucik – budzik.
- Dzielenie wyrazu na sylaby.
- Liczenie sylab w wyrazach z dotykaniem obrazka do cyfr na kartonikach odpowiadających kolejności sylab w wyrazie.
- Sztafeta sylabowa: tworzenie wyrazów rozpoczynających się sylabą końcową poprzedniego wyrazu (ma-ma, ma-ta, ta-ma).
- Powtarzanie sylab, wyrazów z określoną głoska.
- Doskonalenie słuchu fonematycznego i artykulacji głosek w oparciu o materiał słowno-obrazkowy.
- Tworzenie sylab otwartych.
- Tworzenie sylab z podaną głoską
- Segregowanie wyrazów według głosek.
- Wydzielanie głosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie.
- Wskazywanie obrazka, którego nazwa zawiera dana głoskę.
- Kojarzenie głoski z literą.
- Dopasowywanie litery do ilustracji.
- Wykrywanie różnic i podobieństw w wyrazach (miejsce głoski, liczba głosek, sylab).
- Rozróżnianie samogłosek i spółgłosek.
- Utrwalanie skojarzeń między głoską a literą.
- Wyodrębnianie wyrazów w zdaniu, głosek w wyrazie, głoski w nagłosie i wygłosie.
- Odczytywanie podpisów pod ilustracjami.
Ćwiczenia usprawniające analizę słuchową
- Wyodrębnianie zdań krótkich z wypowiedzi oraz z kontekstu mowy.
- Wyodrębnianie zdań długich i krótkich przez liczenie wyrazów w zdaniu.
- Powtarzanie długich i krótkich zdań.
- Dzielenie zdania na wyrazy.
- Liczenie i podawanie liczby wyrazów w zdaniu.
- Dzielenie wyrazów na sylaby według stopnia trudności (wyklaskiwanie rytmu wypowiadanych sylab).
- Dokonywanie analizy wyrazów dwu- i trzysylabowych w mowie głośnej i cichej.
- Wydzielanie sylab i ich wzmacnianie liczmanami, ruchami.
- Liczenie sylab w wyrazach.
- Określanie długości wyrazów na podstawie liczby sylab.
- Podawanie sylaby ze względu na jej lokalizację.
- Powtarzanie sylab i połączeń sylabowych.
- Rozpoznawanie w wyrazie określonej sylaby.
- Powtarzanie samogłosek i ich grup oraz spółgłosek.
- Rozpoznanie obrazków na podstawie pierwszych głosek i ich nazw.
- Określanie głosek w nagłosie i w środku wyrazów.
- Podawanie głoski ze względu na jej lokalizację: pierwsza, druga, ostatnia (wyodrębnianie).
- Rozpoznawanie początku, końca oraz następstwa kolejnych wyrazów.
- Słuchowe rozróżnianie głosek o podobnym brzmieniu (Klaśnij, gdy usłyszysz…).
- Podawanie liczby głosek w wyrazie i wyrazu na podaną głoskę (literę).
- Wyodrębnianie samogłosek w nagłośnie i wygłosie.
- Rozpoznawanie głosek w wyrazach.
- Doskonalenie analizy słuchowej w oparciu o zestaw zabaw dydaktycznych i ćwiczeń.
Ćwiczenia usprawniające syntezę słuchową
- Budowanie wyrazów z sylab.
- Składanie wyrazów z dwóch i trzech sylab.
- Synteza sylab podanych ze słuchu.
- Czytanie sylab otwartych typu: ma, me, mi, mo, mu, mą, mę i odwrotnych.
- Czytanie wyrazów złożonych z dwóch sylab otwartych typu: ma-ma, ta-ta, da-ma.
- Czytanie sylab zamkniętych, wyrazów jednosylabowych typu: mak, sak, rak.
- Czytanie wyrazów głoskami, sylabami, później całościowo bez syntezy i syntezą słuchową.
- Dokonywanie syntezy wyrazów dwu- i trzysylabowych w mowie głośnej i cichej.
- Kończenie zaczętego wyrazu.
- Zaznaczenie sylab w wyrazach falbankami.
- Synteza wyrazów zbudowanych z trzech – pięciu głosek.
- Składanie zdania z rozsypanki z trzema, czterema wyrazami.
- Synteza głoskowa wyrazów (skojarzenie głoski ze znakiem graficznym).
- Tworzenie wyrazów z pierwszych, ostatnich głosek nazw obrazka, a następnie bez obrazka.
- Usprawnianie syntezy słuchowej w oparciu o materiał literowo-wyrazowy, opanowanie własne nauczycielki, różne zabawy.
- Szeregowanie wyrazów według kolejności alfabetycznej.
- Wyodrębnianie wyrazu ukrytego w innym wyrazie.
- Przekształcenie wyrazów przez zmianę głosek w różnych położeniach.
Ćwiczenia pamięci słuchowej
- Naśladowanie dźwięków zegara.
- Reagowanie na właściwe dźwięki.
- Rozpoznawanie słyszanych dźwięków.
- rozpoznawanie kolejności występowania dźwięków.
- Rozpoznawanie po melodii i rytmie tytułów znanych piosenek.
- Rozwiązywanie zagadek odbieranych słuchowo.
- Rozwijanie pamięci słuchowej w oparciu o ćwiczenia muzyczno-ruchowe i słowne.
- Dobieranie obrazków według schematu.
- opowiadanie treści usłyszanych bajek, opowiadań.
- Powtarzanie sekwencji dźwięków, ciągów słownych i zdań, wierszyków, piosenek, wyliczanek, rymowanek.
- Tworzenie wyrazów posiadających dana głoskę w określonej pozycji.
- Tworzenie rytmu do podanego wyrazu.
- Układanie graficznego odpowiednika rymu.
- Układanie wyrazów z danymi głoskami.
- Zabawy z rytmem i dźwiękiem.
- Realizowanie słyszanego rytmu ruchem, np. klaskaniem, tupaniem.
- Zapamiętywanie krótkich rymowanek i wierszyków.
- Zapamiętywanie cztero-, pięciowierszowych wyliczanek.
- Zapamiętywanie nazw i odgłosów zwierząt domowych występujących w piosence.
- Zapamiętywanie i odtwarzanie rytmu, melodii wysłuchanej piosenki.
- Zapamiętywanie i wypowiadanie kolejnych słów w zdaniu.
- Zapamiętywanie ilości wyrazów w zdaniu, sylab w wyrazie.
źródło:
- A. Sobocińska-Świerdza, Program zajęć dydaktyczno-wyrównawczych dotyczących edukacji polonistycznej w klasach I-III, http://www.sp21.asn.pl
- J. Jastrząb, Usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych, Warszawa 2002, s. 35
- R. Naprawa, A. Tanajewska, D. Kołodziejska, Ja też to potrafię…, Harmonia, Gdańsk 2014
