Szczegółowy program zajęć kompensacyjno-korekcyjnych dla uczniów edukacji wczesnoszkolnej

Percepcja słuchowa

Cele operacyjne i treści szczegółowe

Ćwiczenia fonacyjne

  • Mówienie krótkich tekstów bardzo głośno, głośno, półszeptem, coraz ciszej aż do szeptu.
  • Zabawy rozwijające wrażliwość słuchową, ortofoniczne, logopedyczne, oddechowe.

Ćwiczenia słuchu fonematycznego

  • Nazywanie prezentowanych obrazków. Rozpoznawanie przedmiotów i czynności przedstawionych na ilustracjach.
  • Wyróżnianie wyrazów w zdaniu, określanie liczby wyrazów w zdaniu (ile wyrazów – tyle razy klaszczemy, tyle ustawiamy klocków, rysujemy kółeczek).
  • Powtarzanie i wymyślanie par słów z opozycją głoski dźwięcznej i bezdźwięcznej: bary-pary, biuro-pióro, bułka-półka.
  • Segregowanie obrazków ze względu na właściwości głosek występujących w ich nazwach (np. głoski dźwięczne i bezdźwięczne).
  • Różnicowanie słów podobnie brzmiących (opozycje fonematyczne), np. czapka – żabka, bucik – budzik.
  • Dzielenie wyrazu na sylaby.
  • Liczenie sylab w wyrazach z dotykaniem obrazka do cyfr na kartonikach odpowiadających kolejności sylab w wyrazie.
  • Sztafeta sylabowa: tworzenie wyrazów rozpoczynających się sylabą końcową poprzedniego wyrazu (ma-ma, ma-ta, ta-ma).
  • Powtarzanie sylab, wyrazów z określoną głoska.
  • Doskonalenie słuchu fonematycznego i artykulacji głosek w oparciu o materiał słowno-obrazkowy.
  • Tworzenie sylab otwartych.
  • Tworzenie sylab z podaną głoską
  • Segregowanie wyrazów według głosek.
  • Wydzielanie głosek w nagłosie, śródgłosie i wygłosie.
  • Wskazywanie obrazka, którego nazwa zawiera dana głoskę.
  • Kojarzenie głoski z literą.
  • Dopasowywanie litery do ilustracji.
  • Wykrywanie różnic i podobieństw w wyrazach (miejsce głoski, liczba głosek, sylab).
  • Rozróżnianie samogłosek i spółgłosek.
  • Utrwalanie skojarzeń między głoską a literą.
  • Wyodrębnianie wyrazów w zdaniu, głosek w wyrazie, głoski w nagłosie i wygłosie.
  • Odczytywanie podpisów pod ilustracjami.

Ćwiczenia usprawniające analizę słuchową

  • Wyodrębnianie zdań krótkich z wypowiedzi oraz z kontekstu mowy.
  • Wyodrębnianie zdań długich i krótkich przez liczenie wyrazów w zdaniu.
  • Powtarzanie długich i krótkich zdań.
  • Dzielenie zdania na wyrazy.
  • Liczenie i podawanie liczby wyrazów w zdaniu.
  • Dzielenie wyrazów na sylaby według stopnia trudności (wyklaskiwanie rytmu wypowiadanych sylab).
  • Dokonywanie analizy wyrazów dwu- i trzysylabowych w mowie głośnej i cichej.
  • Wydzielanie sylab i ich wzmacnianie liczmanami, ruchami.
  • Liczenie sylab w wyrazach.
  • Określanie długości wyrazów na podstawie liczby sylab.
  • Podawanie sylaby ze względu na jej lokalizację.
  • Powtarzanie sylab i połączeń sylabowych.
  • Rozpoznawanie w wyrazie określonej sylaby.
  • Powtarzanie samogłosek i ich grup oraz spółgłosek.
  • Rozpoznanie obrazków na podstawie pierwszych głosek i ich nazw.
  • Określanie głosek w nagłosie i w środku wyrazów.
  • Podawanie głoski ze względu na jej lokalizację: pierwsza, druga, ostatnia (wyodrębnianie).
  • Rozpoznawanie początku, końca oraz następstwa kolejnych wyrazów.
  • Słuchowe rozróżnianie głosek o podobnym brzmieniu (Klaśnij, gdy usłyszysz…).
  • Podawanie liczby głosek w wyrazie i wyrazu na podaną głoskę (literę).
  • Wyodrębnianie samogłosek w nagłośnie i wygłosie.
  • Rozpoznawanie głosek w wyrazach.
  • Doskonalenie analizy słuchowej w oparciu o zestaw zabaw dydaktycznych i ćwiczeń.

Ćwiczenia usprawniające syntezę słuchową

  • Budowanie wyrazów z sylab.
  • Składanie wyrazów z dwóch i trzech sylab.
  • Synteza sylab podanych ze słuchu.
  • Czytanie sylab otwartych typu: ma, me, mi, mo, mu, mą, mę i odwrotnych.
  • Czytanie wyrazów złożonych z dwóch sylab otwartych typu: ma-ma, ta-ta, da-ma.
  • Czytanie sylab zamkniętych, wyrazów jednosylabowych typu: mak, sak, rak.
  • Czytanie wyrazów głoskami, sylabami, później całościowo bez syntezy i syntezą słuchową.
  • Dokonywanie syntezy wyrazów dwu- i trzysylabowych w mowie głośnej i cichej.
  • Kończenie zaczętego wyrazu.
  • Zaznaczenie sylab w wyrazach falbankami.
  • Synteza wyrazów zbudowanych z trzech – pięciu głosek.
  • Składanie zdania z rozsypanki z trzema, czterema wyrazami.
  • Synteza głoskowa wyrazów (skojarzenie głoski ze znakiem graficznym).
  • Tworzenie wyrazów z pierwszych, ostatnich głosek nazw obrazka, a następnie bez obrazka.
  • Usprawnianie syntezy słuchowej w oparciu o materiał literowo-wyrazowy, opanowanie własne nauczycielki, różne zabawy.
  • Szeregowanie wyrazów według kolejności alfabetycznej.
  • Wyodrębnianie wyrazu ukrytego w innym wyrazie.
  • Przekształcenie wyrazów przez zmianę głosek w różnych położeniach.

Ćwiczenia pamięci słuchowej

  • Naśladowanie dźwięków zegara.
  • Reagowanie na właściwe dźwięki.
  • Rozpoznawanie słyszanych dźwięków.
  • rozpoznawanie kolejności występowania dźwięków.
  • Rozpoznawanie po melodii i rytmie tytułów znanych piosenek.
  • Rozwiązywanie zagadek odbieranych słuchowo.
  • Rozwijanie pamięci słuchowej w oparciu o ćwiczenia muzyczno-ruchowe i słowne.
  • Dobieranie obrazków według schematu.
  • opowiadanie treści usłyszanych bajek, opowiadań.
  • Powtarzanie sekwencji dźwięków, ciągów słownych i zdań, wierszyków, piosenek, wyliczanek, rymowanek.
  • Tworzenie wyrazów posiadających dana głoskę w określonej pozycji.
  • Tworzenie rytmu do podanego wyrazu.
  • Układanie graficznego odpowiednika rymu.
  • Układanie wyrazów z danymi głoskami.
  • Zabawy z rytmem i dźwiękiem.
  • Realizowanie słyszanego rytmu ruchem, np. klaskaniem, tupaniem.
  • Zapamiętywanie krótkich rymowanek i wierszyków.
  • Zapamiętywanie cztero-, pięciowierszowych wyliczanek.
  • Zapamiętywanie nazw i odgłosów zwierząt domowych występujących w piosence.
  • Zapamiętywanie i odtwarzanie rytmu, melodii wysłuchanej piosenki.
  • Zapamiętywanie i wypowiadanie kolejnych słów w zdaniu.
  • Zapamiętywanie ilości wyrazów w zdaniu, sylab w wyrazie.

źródło:

  • A. Sobocińska-Świerdza, Program zajęć dydaktyczno-wyrównawczych dotyczących edukacji polonistycznej w klasach I-III, http://www.sp21.asn.pl
  • J. Jastrząb, Usprawnianie funkcji percepcyjno-motorycznych, Warszawa 2002, s. 35
  • R. Naprawa, A. Tanajewska, D. Kołodziejska, Ja też to potrafię…, Harmonia, Gdańsk 2014