Ćwiczenia usprawniające zaburzoną orientację przestrzenną zawierające się w zestawach ćwiczeń analizy i syntezy wzrokowej dla II etapu nauczania uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym oraz innych zaburzeniach i trudnościach w nauce:

Ćwiczenia usprawniające zaburzoną orientację przestrzenną:

  •  ćwiczenia w orientacji w schemacie ciała i przestrzeni;
  • układanie kompozycji klocków według wzorów przestrzennych;
  • dobieranie obrazków, figur geometrycznych o takim samym lub różnym położeniu;
  • dobieranie części do całości obrazka;
  • układanie kompozycji przestrzennych z kółeczek, patyczków, obrazków przedstawiających przedmioty w różnym położeniu;
  • rysowanie kompozycji geometrycznych, labiryntów według wzoru i instrukcji słownej.

Ćwiczenia łagodzące skutki inwersji statycznej, czyli trudności w rozpoznawaniu i pisaniu liter i cyfr oraz znaków: p-b, d-g, n-u, m-w, 6-9, +x, <>, pismo lustrzane E-3, 1-L:

  • wyszukiwanie figur geometrycznych, liter znaków wśród innych o podobnym kształcie, lecz innym położeniu;
  • dobieranie takich samych liter;
  • wyszukiwanie określonej litery, cyfry, znaku wśród innych, podobnych, o różnym ułożeniu w przestrzeni;
  • dorysowanie kolejnych figur i liter w różnym położeniu według ustalonej sekwencji;
  • wskazywanie zmian w położeniu liter, cyfr i znaków;
  • wyszukiwanie, zaznaczanie i czytanie, sylab, wyrazów w tekście;
  • pisanie liter, sylab, wyrazów, zdań z trudnymi literami.

Ćwiczenia łagodzące skutki inwersji dynamicznej, czyli trudności w rozpoznawaniu położenia przedmiotów w stosunku do siebie, przestawianiu liter, cyfr i znaków: do-od, ul-lu, kot-kto, 12-21:

  • układanie wzorów przestrzennych z patyczków, kółek, listków, figur geometrycznych;
  • dobieranie obrazków według takich samych układów przestrzennych;
  • układanie przedmiotów, obrazków, liter według instrukcji słownej: nad, pod, przed, za, na dole, po prawej;
  • układanie pocztówek według wzoru;
  • uzupełnianie sekwencji czasowych i przestrzennych;
  • układanie kolejności zdarzeń w historyjkach obrazkowych;
  • dobieranie takich samych sylab, liczb.

Ćwiczenia na materiale geometrycznym:

  • dowolne manipulowanie figurami geometrycznymi;
  • różnicowanie figur geometrycznych pod względem kształtu, barwy, grubości, wielkości;
  • wyszukiwanie figur jednakowych i podobnych;
  • układanie figur we wzory dowolne i według podanego wzoru;
  • różnicowanie figur geometrycznych;
  • sortowanie figur według koloru, kształtu, wielkości;
  • układanie mozaiki z figur geometrycznych według wzoru;
  • odtwarzanie rysunkiem z pamięci pokazanej na krótko figury geometrycznej;
  • ćwiczenia umiejętności różnicowania układów geometrycznych;
  • odtwarzanie układów niesymetrycznych;
  • wyszukiwanie układów podobnych.

Ćwiczenia na materiale obrazkowym:

  • układanie w całość pociętych obrazków, pocztówek (od bardzo prostych do bardziej złożonych);
  • rozpoznawanie i nazywanie przedmiotów na obrazkach;
  • podział przedmiotów (obrazków) na grupy, np. rośliny, zwierzęta, owoce, warzywa, meble, przybory szkolne;
  • rozpoznawanie i dobieranie obrazków według ich znaczenia, cech, treści;
  • rozpoznawanie obrazków opisywanych słownie;
  • wyodrębnienie różnic między obrazkami;
  • rozpoznawanie znanych przedmiotów, zwierząt, ludzi.

Postrzeganie szczególnych elementów w otaczającej rzeczywistości oraz na ilustracjach tematycznych:

  • omawianie prostych czynności, sytuacji;
  • porównywanie fragmentów rzeczywistości, przedmiotów i ilustracji;
  • wykazywanie miedzy nimi różnic i podobieństw;
  • wyróżnianie składników szeregu i ustalanie kolejności ich występowania;
  • układanie w szeregu przedmiotów i ilustracji;
  • zauważanie zmian zachodzących w różnych szeregach.

Ćwiczenia spostrzegania oraz zapamiętywania:

  • pokazanie uczniowi obrazków lub przedmiotów na kilka sekund, zakrycie ich i zadanie pytań:
  1. Co było narysowane na obrazku?
  2. Jakiego koloru  były przedmioty na oglądanym obrazku?
  3. Ile było przedmiotów?
  4. Który przedmiot był największy, który najmniejszy?

Rozpoznawanie na obrazku:

  • rozumienie sytuacji, np. dlaczego chłopiec ucieka przed psem;
  • dopasowanie konturów do pojedynczych obrazków przedstawiających rzeczy, zwierzęta, rośliny;
  • łączenie ze sobą takich samych prostych symboli i form graficznych;
  • dobieranie par obrazków, które do siebie pasują lub uzupełniają się, np. jabłko-gruszka, długopis-ołówek;
  • zgadywanie jaki przedmiot został wybrany i opisanie, jak wygląda;
  • zgadywanie, który obrazek został schowany i opowiadanie, co przedstawiał, co się na nim działo;
  • ćwiczenia w opanowaniu wzrokowym liczb;
  • dobieranie wzorów liczbowych w tym samym układzie, np. domino liczbowe, loteryjki, kombinatorka według J. Magnuskiej.

Wyszukiwanie takich samych liter:

  • dopasowanie litery do obrazka i odwrotnie – obrazka do litery;
  • tworzenie sylaby według kolejności dźwięczna i bezdźwięczna: ba-pa, da-ta, wu-fu, dza-ca, z samogłoskami: a, ą, e, ę, i, o, u, ó, y;
  • czytanie sylab otwartych (ułożonych przez ucznia i wyszukanych w tekście);
  • zabawy z wyrazami jednosylabowymi, np. dobieranie podpisów do obrazków (ul, kot, dym, dom, pan, pas, bój, rak, mak) i czytanie tych wyrazów.

Historyjki obrazkowe

  • układanie historyjek obrazkowych;
  • rozpoznawanie na obrazku czynności;
  • rozumienie związków przyczynowo-skutkowych przedstawionych na obrazkach historyjki;
  • odtwarzanie w formie inscenizacji przedstawionej na obrazku akcji;
  • porządkowanie obrazków, zgadywanie i odpowiadanie, co będzie dalej;
  • opowiadanie kolejności zdarzeń;
  • kalkowanie obrazków przez kalkę techniczną” (Czajkowska, Herda, 1989)

źródło: I. Czajkowska, K. Herda: „Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole, WSiP, Warszawa 1989, s. 83-84