Ćwiczenia usprawniające zaburzoną orientację przestrzenną zawierające się w zestawach ćwiczeń analizy i syntezy wzrokowej dla II etapu nauczania uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym oraz innych zaburzeniach i trudnościach w nauce:
Ćwiczenia usprawniające zaburzoną orientację przestrzenną:
- ćwiczenia w orientacji w schemacie ciała i przestrzeni;
- układanie kompozycji klocków według wzorów przestrzennych;
- dobieranie obrazków, figur geometrycznych o takim samym lub różnym położeniu;
- dobieranie części do całości obrazka;
- układanie kompozycji przestrzennych z kółeczek, patyczków, obrazków przedstawiających przedmioty w różnym położeniu;
- rysowanie kompozycji geometrycznych, labiryntów według wzoru i instrukcji słownej.
Ćwiczenia łagodzące skutki inwersji statycznej, czyli trudności w rozpoznawaniu i pisaniu liter i cyfr oraz znaków: p-b, d-g, n-u, m-w, 6-9, +x, <>, pismo lustrzane E-3, 1-L:
- wyszukiwanie figur geometrycznych, liter znaków wśród innych o podobnym kształcie, lecz innym położeniu;
- dobieranie takich samych liter;
- wyszukiwanie określonej litery, cyfry, znaku wśród innych, podobnych, o różnym ułożeniu w przestrzeni;
- dorysowanie kolejnych figur i liter w różnym położeniu według ustalonej sekwencji;
- wskazywanie zmian w położeniu liter, cyfr i znaków;
- wyszukiwanie, zaznaczanie i czytanie, sylab, wyrazów w tekście;
- pisanie liter, sylab, wyrazów, zdań z trudnymi literami.
Ćwiczenia łagodzące skutki inwersji dynamicznej, czyli trudności w rozpoznawaniu położenia przedmiotów w stosunku do siebie, przestawianiu liter, cyfr i znaków: do-od, ul-lu, kot-kto, 12-21:
- układanie wzorów przestrzennych z patyczków, kółek, listków, figur geometrycznych;
- dobieranie obrazków według takich samych układów przestrzennych;
- układanie przedmiotów, obrazków, liter według instrukcji słownej: nad, pod, przed, za, na dole, po prawej;
- układanie pocztówek według wzoru;
- uzupełnianie sekwencji czasowych i przestrzennych;
- układanie kolejności zdarzeń w historyjkach obrazkowych;
- dobieranie takich samych sylab, liczb.
Ćwiczenia na materiale geometrycznym:
- dowolne manipulowanie figurami geometrycznymi;
- różnicowanie figur geometrycznych pod względem kształtu, barwy, grubości, wielkości;
- wyszukiwanie figur jednakowych i podobnych;
- układanie figur we wzory dowolne i według podanego wzoru;
- różnicowanie figur geometrycznych;
- sortowanie figur według koloru, kształtu, wielkości;
- układanie mozaiki z figur geometrycznych według wzoru;
- odtwarzanie rysunkiem z pamięci pokazanej na krótko figury geometrycznej;
- ćwiczenia umiejętności różnicowania układów geometrycznych;
- odtwarzanie układów niesymetrycznych;
- wyszukiwanie układów podobnych.
Ćwiczenia na materiale obrazkowym:
- układanie w całość pociętych obrazków, pocztówek (od bardzo prostych do bardziej złożonych);
- rozpoznawanie i nazywanie przedmiotów na obrazkach;
- podział przedmiotów (obrazków) na grupy, np. rośliny, zwierzęta, owoce, warzywa, meble, przybory szkolne;
- rozpoznawanie i dobieranie obrazków według ich znaczenia, cech, treści;
- rozpoznawanie obrazków opisywanych słownie;
- wyodrębnienie różnic między obrazkami;
- rozpoznawanie znanych przedmiotów, zwierząt, ludzi.
Postrzeganie szczególnych elementów w otaczającej rzeczywistości oraz na ilustracjach tematycznych:
- omawianie prostych czynności, sytuacji;
- porównywanie fragmentów rzeczywistości, przedmiotów i ilustracji;
- wykazywanie miedzy nimi różnic i podobieństw;
- wyróżnianie składników szeregu i ustalanie kolejności ich występowania;
- układanie w szeregu przedmiotów i ilustracji;
- zauważanie zmian zachodzących w różnych szeregach.
Ćwiczenia spostrzegania oraz zapamiętywania:
- pokazanie uczniowi obrazków lub przedmiotów na kilka sekund, zakrycie ich i zadanie pytań:
- Co było narysowane na obrazku?
- Jakiego koloru były przedmioty na oglądanym obrazku?
- Ile było przedmiotów?
- Który przedmiot był największy, który najmniejszy?
Rozpoznawanie na obrazku:
- rozumienie sytuacji, np. dlaczego chłopiec ucieka przed psem;
- dopasowanie konturów do pojedynczych obrazków przedstawiających rzeczy, zwierzęta, rośliny;
- łączenie ze sobą takich samych prostych symboli i form graficznych;
- dobieranie par obrazków, które do siebie pasują lub uzupełniają się, np. jabłko-gruszka, długopis-ołówek;
- zgadywanie jaki przedmiot został wybrany i opisanie, jak wygląda;
- zgadywanie, który obrazek został schowany i opowiadanie, co przedstawiał, co się na nim działo;
- ćwiczenia w opanowaniu wzrokowym liczb;
- dobieranie wzorów liczbowych w tym samym układzie, np. domino liczbowe, loteryjki, kombinatorka według J. Magnuskiej.
Wyszukiwanie takich samych liter:
- dopasowanie litery do obrazka i odwrotnie – obrazka do litery;
- tworzenie sylaby według kolejności dźwięczna i bezdźwięczna: ba-pa, da-ta, wu-fu, dza-ca, z samogłoskami: a, ą, e, ę, i, o, u, ó, y;
- czytanie sylab otwartych (ułożonych przez ucznia i wyszukanych w tekście);
- zabawy z wyrazami jednosylabowymi, np. dobieranie podpisów do obrazków (ul, kot, dym, dom, pan, pas, bój, rak, mak) i czytanie tych wyrazów.
Historyjki obrazkowe
- układanie historyjek obrazkowych;
- rozpoznawanie na obrazku czynności;
- rozumienie związków przyczynowo-skutkowych przedstawionych na obrazkach historyjki;
- odtwarzanie w formie inscenizacji przedstawionej na obrazku akcji;
- porządkowanie obrazków, zgadywanie i odpowiadanie, co będzie dalej;
- opowiadanie kolejności zdarzeń;
- kalkowanie obrazków przez kalkę techniczną” (Czajkowska, Herda, 1989)
źródło: I. Czajkowska, K. Herda: „Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole, WSiP, Warszawa 1989, s. 83-84
