Istotą problemów dziecka z ADHD jest:
- zaburzona koncentracja;
- nadmierna ruchliwość;
- nadmierna impulsywność.
Nadmierna ruchliwość
Symptomy i trudności
- nerwowe poruszanie rękami i stopami;
- wiercenie się, wstawanie z ławki, chodzenie bez pozwolenia po klasie;
- ciągłe szukanie czegoś w plecaku;
- hałaśliwość;
- gadatliwość, wyrywanie się do odpowiedzi bez podnoszenia ręki, ciągła chęć bycia pytanym (często bez znajomości odpowiedzi);
- domaganie się natychmiastowej gratyfikacji;
- nieprzestrzeganie reguł.
Wskazówki do pracy z uczniem
- otwieranie „zaworu bezpieczeństwa”, tzn. pozwalanie na opuszczanie przez dziecko na chwilę z klasy (wysyłanie go do biblioteki po „potrzebną” książkę, do sekretariatu po „potrzebny” papier kancelaryjny, do pedagoga z „pilnym” pismem itp.);
- zalecanie dziecku wykonania drobnych czynności: zbieranie zeszytów, zawieszanie mapy, zmazanie tablicy, podlanie kwiatków itp.;
- gdy biega po korytarzu, zatrzymanie go i, utrzymując kontakt wzrokowy, zagadnięcie o coś, zapytanie o imię, prośba o pomoc w jakiejś sprawie;
- ciągłe zwracanie uwagi na nadmierne pobudzenie;
- niereagowanie na odpowiedzi dziecka, jeśli wcześniej się nie zgłosiło, podnosząc rękę.
Nadmierna impulsywność
Symptomy i trudności
- działanie bez zastanowienia na zasadzie pomysł-reakcja;
- nieumiejętność wczucia się w sytuację drugiej osoby;
- niecierpliwość, nieumiejętność czekania na swoją kolej;
- częste wtrącanie się do rozmowy, przerywanie wypowiedzi kolegów i nauczycieli;
- przypadkowe, nieumyślne różnych rzeczy;
- nieumiejętność robienia czegoś w określonej kolejności;
- większa chęć do mówienia niż słuchania.
Wskazówki do pracy z uczniem
- ustalenie zasad i granic;
- sformułowanie i jasno i w prosty sposób swoich oczekiwań (dziecko poczuje się pewniej, wiedząc dokładnie, czego się od niego wymaga); ma to działanie łagodzące i hamujące, a nie karzące;ich
- wypisanie obowiązujących zasad zachowania i umieszczenie ich w widocznym miejscu w klasie; egzekwowanie ich przestrzegania bez przerwy, od razu i wprost;
- niewdawanie się w skomplikowane dyskusje o sprawiedliwości (są zasady, należy je respektować);
- określenie naturalnych konsekwencji nieprzestrzegania zasad i przekraczania ustalonych granic; powinny być one:
- – szybkie (natychmiast po przewinieniu),
- – skuteczne (doprowadzone do końca),
- – sprawiedliwie (odpowiednie do przewinienia);
- wyjaśnienie dziecku – odwołując się do ustalonych zasad – dlaczego spotykają go określone konsekwencje (np. „Nie wolno krzyczeć podczas lekcji”, „Nie wolno popychać kolegów”); rodzaje konsekwencji:
- – naprawianie szkód (posprzątanie rozrzuconych rzeczy kolegi, przeproszenie go przed całą klasą),
- – wyłączenie z sytuacji (odesłanie w bezpieczne miejsce – do biblioteki, do pedagoga z poleceniem realizacji niezbyt atrakcyjnego zajęcia, np. przepisywania nudnego tekstu); ta konsekwencja jest skuteczna tylko wtedy, gdy odbierana jest przez dziecko jako nieprzyjemna,
- – ograniczenie swobody działań (przytrzymanie dziecka za rękę i odprowadzenie go do ławki).
Przede wszystkim jednak:
- zauważenie każdego sukcesu dziecka i podkreślenie go, kiedy to tylko możliwe;
- nieżałowanie zachęt, wsparcia, pochwał; chwalenie za każdy etap pracy: konkretnie, w urozmaicony sposób;
- pokazywanie, co dziecko robi dobrze, opisywanie tego: „Podoba mi się, że masz na ławce ładnie poukładane książki i kredki”, a nie „Wreszcie masz porządek na ławce”; „Jest mi bardzo miło, że na pierwszej lekcji nie kręciłeś się i nie wychodziłeś z ławki”, a nie „Na pierwszej lekcji byłeś grzeczny” (K. Słupek, 2018).
źródło: K. Słupek, Uczniowie ze specjalnymi potrzebami…, HARMONIA, Gdańsk 2018
fot. „Staś” sylwiaiwan.com
